Antibiyotiksiz Sistit Tedavisi Mümkün mü?

İdrar yolu enfeksiyonlarına (İYE) bakteriler neden olur, bu nedenle doktorlar enfeksiyonları genellikle antibiyotiklerle tedavi eder. Acaba idrar yolu enfeksiyonlarının antibiyotiksiz tedavisi mümkün müdür? Toplumda bu tür enfeksiyonlar özellikle kadınlarda yaygındır. Kadınların yaklaşık % 50’si yaşamı boyunca en az bir defa İYE’ye yakalanmıştır ve bu enfeksiyonlar daha sonra tekrarlama eğilimindedir. Ancak artık insanlar antibiyotik kullanmadan idrar yolu enfeksiyonlarını iyileştirmek ve bu konudaki çözüm yollarını bilmek istemektedir. Yazımızın devamında İYE’yi antibiyotiksiz tedavi etmenin 7 yolu açıklanacaktır.

Antibiyotik Olmadan İYE Nasıl Tedavi Edilebilir?

Antibiyotikler, İYE için etkili bir tedavi yöntemidir. Bununla birlikte vücut küçük, komplike olmayan enfeksiyonları antibiyotik yardımı olmadan kendi başlarına çözebilir. Bazı tahminlere göre komplikasyonsuz enfeksiyonların yüzde 25–42’si kendi kendine iyileşmeye müsaittir. Bu gibi durumlarda iyileşmeyi hızlandırmak için çeşitli ev ilaçları veya yollar denenebilir. Komplike İYE tıbbi tedavi gerektirir. Bu tür enfeksiyonlar aşağıdaki faktörlerden bir veya daha fazlasını içerir:
* İdrar yollarında veya organlarda görülen şişmiş bir prostat veya idrar akışının azalması gibi değişiklikler
*Antibiyotiklere dirençli bakteri türleri
*HIV, kalp hastalığı veya lupus gibi bağışıklık sistemini etkileyen durumlar

Antibiyotiklerin İYE Üzerindeki Faydalı Etkileri

Antibiyotikler enfeksiyonlara neden olan bakterileri öldürdükleri için İYE’nin standart tedavisinde kullanılır. Çoğu enfeksiyon bakteriler vücut dışından idrar yoluna girdiğinde gelişir. İYE’den sorumlu olması muhtemel bakteri türleri şunlardır:
*Tüm mesane enfeksiyonlarının yüzde 90’ına neden olan Escherichia coli türleri
*Staphylococcus epidermidis ve Staphylococcus aureus
*Klebsiella pneumoniae

Antibiyotilerin İdrar Yolu Enfesiyonları Üzerindeki Riskleri

Antibiyotikler genellikle İYE’yi hızlı ve etkili bir şekilde tedavi edebilmelerine rağmen bazı kişilerde alerjiye neden olabilir ve kullanımı risk taşıyabilir. Örneğin, komplike olmayan İYE için tedavi gören kadınların yaklaşık yüzde 22’sinde bir tür mantar enfeksiyonu olan vajinal candida enfeksiyonu gelişmektedir.
Antibiyotiklerin İYE’nın tedavisi sırasında oluşturduğu diğer yan etkiler şunlardır:

*Mide bulantısı ve kusma
*İshal
*Döküntü
*Baş ağrısı

*Anormal karaciğer fonksiyon testleri
Antibiyotik kullanmanın daha ciddi riskleri de vardır. Bu riskler 2 madde şeklinde açıklanmıştır.

1-Daha Güçlü Bakteri Türleri Oluşturmak: Zamanla bazı bakteri türleri geleneksel antibiyotiklere dirençli hale gelmiştir. Direnç geliştirmiş E. coli türleri İYE’nin başlıca nedenidir. İnsanlar her antibiyotik kullandığında bakterilerin direnç geliştirme riski artar. Belirtilen tedavi sürecini tamamlamak için doktorun talimatlarına uyulmadığında direnç olasılığı daha da artar. Sonuç olarak, doktorlar özellikle diğer alternatif tedaviler etkili olabilecek veya hastalık kendi başlarına çözülebilecek durumdaysa antibiyotik kullanımını azaltmaya çalışmaktadır. Tedavide doktorun öngördüğü son tarihe kadar antibiyotik kullanımına devam etmek esastır. Kullanılan antibiyotikler asla başkalarıyla paylaşılmamalı veya önerilmemelidir.

2-İyi Bakterilere Zarar Vermek: Vücut kendisiyle uyumlu bir şekilde yaşayan ve bedensel işlevlere yardımcı olan bakteri, virüs ve mantar toplulukları içerir. Antibiyotikler bu bakterilerin bir kısmını tahrip edebilir ve bu diğer enfeksiyonların ortaya çıkma olasılığını artırır.

Antibiyotik Olmadan İYE Tedavisinin 7 Yöntemi

Bilimsel araştırmalar bazı ev alternatifleri veya doğal ilaçları desteklerken, diğerleri binlerce yıldır geleneksel tıp sistemlerinin bir parçası olmuştur. İdrar yollarını ilgilendiren enfeksiyonların iyileştirilmesi için antibiyotikler olmadan aşağıdaki ev ilaçları ve yöntemler denenebilir.

1-Susuz Kalmamak: Yeterli su içmek idrar yollarının enfeksiyon kapmasını önler, elektrolit dengesini korur ve atıkların vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Yeterli su içmek İYE’yi önlemenin ve tedavi etmenin en kolay yollarından biridir. Su içmek idrarın sulanmasını sağlar ve boşaltım sistemi içindeki yolculuğunu hızlandırır. Böylece bakteriler boşaltım organlarına ait doku ve hücrelere ulaşamaz ve enfeksiyon gelişimi zorlaşır. Herkesin su ihtiyacı farklı olduğu için kişilere günlük olarak ne kadar su içmeleri gerektiği konusunda kesin bir şey önerilemez. Ancak ortalama olarak herkes günde en az 6–8 bardak su içmelidir.

2-İdrar Yapma İhtiyacını Ertelememek: Sık idrara çıkma idrar yolundaki bakteriler üzerine baskı uygular, bu da onları temizlemeye yardımcı olur. Ayrıca idrar yolundaki hücrelerin idrardaki bakterilere maruz kalma süresi azalır ve enfeksiyon riski düşer. İdrar yolu enfeksiyonlarından korunmaya ve tedaviye yardımcı olmak için işeme dürtüsü oluştuğunda en kısa sürede mesane (idrar kesesi) boşaltılmalıdır.

3-Kızılcık Suyu İçmek: Kızılcık suyu İYE’nın en köklü doğal tedavilerinden biridir. Kızılcık suyu ayrıca geleneksel olarak enfeksiyon temizleyici ve yara iyileşme sürecini hızlandırıcı olarak kullanılmıştır. Bir incelemeye göre kızılcık suyu, E. coli bakterilerinin idrar yolundaki hücrelere yapışmasını önleyen bileşikler içerir. Kızılcık suyu ayrıca antibakteriyel ve antienflamatuar özelliklere sahip polifenoller dâhil birçok antioksidan bulundurur. Bir idrar yolu enfeksiyonunu tedavi etmek için ne kadar kızılcık suyunun içileceği konusunda bir kılavuz yoktur ancak genel olarak İYE’nı önlemek veya tedavi etmek için her gün yaklaşık 400 mililitre kızılcık suyu içilmesi önerilir.

4-Probiyotik Kullanmak: Probiyotikler olarak bilinen faydalı bakteriler idrar yollarının sağlıklı kalmasına ve zararlı bakterilerden uzak tutulmasına yardımcı olur. Özellikle laktobasil adlı bir probiyotik grubu, İYE’nin tedavisine ve önlenmesine yardımcı olmaktadır. Probiyotikler bunu şu şekilde yapmaktadır:
*Zararlı bakterilerin idrar yolundaki hücrelere yapışmasını önleme
*İdrarda hidrojen peroksit üretilmesi ki bu güçlü bir antibakteriyeldir
*İdrarın pH’ını düşürme, bakteriler için koşulları daha az uygun hale getirme
İYE için antibiyotik kullanırken laktobasil takviyesi alan kişiler almayanlardan daha az antibiyotik direnci geliştirir. Probiyotiklerin bulunduğu çeşitli fermente ve süt ürünleri şunlardır:
*Yoğurt
*Kefir
*Bazı peynir türleri
*Elma sirkesi
*Nar ekşisi

*Lahana turşusu
Gerekirse kapsül, suya veya diğer içeceklere karıştırılan tozlar şeklinde probiyotik takviyeleri de alınabilir.

5-Yeterli C vitamini Almak: C vitamini bağışıklık sistemi fonksiyonlarını iyileştirmeye yardımcı olan bir antioksidandır. C vitamini ayrıca bakterileri öldürebilen azot oksitler oluşturmak için idrardaki nitratlarla reaksiyona girer, idrarın pH’ını düşür ve bakterilerin hayatta kalma ihtimalini azaltır. Kızılcık suyunda olduğu gibi insanlar binlerce yıldır İYE’yi tedavi etmek için çeşitli şekillerde C vitamini kullanmaktadır. Sınırlı araştırmalara göre C vitamini ile birlikte başka takviyeler almak da faydalarını artırabilir.
2016 yılında yapılan bir çalışmada tekrarlayan İYE olan 38 kadın 20 gün boyunca günde üç kez C vitamini, probiyotik ve kızılcık suyu almış, ardından 10 gün boyunca almamıştır. Bu döngü 3 ay boyunca tekrarlanmıştır. Araştırmacılar bunun İYE için güvenli ve etkili bir tedavi yaklaşımı olabileceği sonucuna varmıştır.

Ulusal Sağlık Enstitüleri 19 yaş ve üstü kadınların günde en az 75 mg C vitamini alması, erkeklerin ise günde 90 mg alması gerektiğini söylemektedir. Sigara içen yetişkinler her gün ek olarak 35 mg daha C vitamini almalıdır.

6-Önden Arkaya Doğru Temizlik: Rektumdan veya dışkıdan gelen bakteriler idrarın vücuttan dışarı akmasına izin veren küçük kanal olan idrar yoluna eriştiğinde birçok İYE gelişir. Bakteriler üretraya girdikten sonra enfeksiyonlara yol açabilecekleri diğer idrar yolu organlarına da ulaşabilir. Bunun olmasını önlemek için idrar yaptıktan sonra temizlenirken bakterilerin cinsel organlarla temas etmesini önleyecek şekilde silmek gerekir. Cinsel organların ve anüsün temizlenmesi için ayrı tuvalet kâğıdı parçaları kullanılmalı ve temizlik önden arkaya doğru yapılmalıdır.

7-İyi Bir Cinsel Hijyen Uygulamak: Cinsel ilişki vücudun dışından idrar yoluna bakteri ve diğer mikropların girmesine imkân verir. İyi bir cinsel hijyen uygulamak insanların cinsel ilişki ve diğer cinsel davranışları sırasında aktarabilecekleri bakteri sayısını azaltmaya yardımcı olur.
Cinsel hijyen örnekleri şunlardır:
*Seksten hemen önce ve sonra idrar yapmak
*Prezervatif gibi bariyer kontraseptifler kullanmak

*Cinsel eylemlere başlamadan veya cinsel ilişkiye girmeden önce ve sonra cinsel organların, özellikle de sünnet derisini yıkamak
*Anal seksten vajinal sekse geçmek durumunda cinsel organları yıkamak veya kondom değiştirmek
*Cinsel partnerlerin mevcut veya önceki İYE’ndan haberdar olmalarını sağlamak
Araştırmacılar halen birçok bakteri türünün vücut hücrelerine bağlanmasını önleyecek aşılar tasarlamaya çalışmaktadır. Ayrıca bakterilerin büyümesini ve enfeksiyona neden olmasını önleyen diğer aşı türelerini geliştirmek için de çalışılmaktadır. Bugüne kadar yalnızca bir tip İYE aşısı insanlarda denenecek duruma getirilmiştir. Geri kalan çalışmalarda hala hayvanlar ve doku örnekleri kullanılmaktadır.